***نسیم معرفت***

به نام خدا

سوال:

 آیا ازنظر اسلام مردان برزنان برتری دارند؟!! چرا درآیه 228 از سوره بقره آمده است که مردان برزنان برتری دارند؟!!(وَ لِلرِّجالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَةٌ) ونیز چرا در آیه 34 از سوره نساء  می فرماید:الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ یعنی مردان سرپرست ونگهبان زنان هستند.  چه نقصی درزنان است که باید تحت سرپرستی مردان باشند؟!!

واما پاسخ بنده :


 اما راجع به آیه (وَ لِلرِّجالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَةٌ )که در آیه 228 از سوره بقره آمده است باید گفت که این آیه دررابطه با زن وشوهر  ومربوط به بحث طلاق است وهیج ربطی به مطلق زن ومرد ندارد.این آیه می فرماید که زن مطلقه به طلاق رجعی باید سه پاکی را بگذراند و در ایام عده نیز ، حق رجوع به عهده مرد وشوهر است. منظور از برتری دراین آیه  همان حق تقدم  و اولویت تعیینی است .مثل  حق رجوع در ایام عده  وسایر اموری که بنا به مصالحی به مرد داده شده است. امور معیشتی و کارهای سنگین زندگی و برخی امور سنگین اجتماعی مثل جهاد وقضاوت و.. به عهده مردان گذاشته شده است وزنان به جهت روحیات لطیفی که دارند ونیز به جهت اینکه بنیه جسمی آنها با مردان متفاوت است از این امور مورد اشاره معاف داشته شده اند.
اینکه در آیه 228 آمده که مردان برزنان به درجه ای برتری دارد منظور از برتری همان نکات مورد اشاره دربالا است. یعنی در رابطه  با امور  زن وشوهری وزندگی داری ونیز برخی کارها ومسولیت ها ومشاغل سخت  و...خداوند به جهت مصالح وحکمت هایی برای مردان حق تقدم (دربرخی موارد) نسبت به زنان قایل شده است . ونیز دربحث ارث ودیه خداوند به جهت مصالحی سهم بیشتری  به مرد داده  است که در بحث ارث ودیه مفصلا بیان شده است...  باتوجه به نکات یاد شده می توان گفت که مردان نسبت به زنان برتری هایی دارند واین مطلب منافاتی با قابلیت واستعداد  زنان برای طی مدارج وکمالات روحی وعقلی و.... ندارد و در واقع هم برخی زنان از نظر سیر رشد عقلی وکمالی از بسیاری مردان بالاتر بوده و هستند.
واما در رابطه با آیه (الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ  سوره نساء آیه 34) باید گفت که  مقصود این است که مردها در مدیریت وانجام وظایف سنگین  زندگی و امورات معیشتی خانوادگی ونیز مسولیت های خطیر وحساس اجتماعی مثل رهبری وزعامت برمردم وقضاوت وجهاد .... بر زنان مقدم هستند. درآیه 34 از نساء  نمی گوید که مردان برزنان برتری و درجه دارند بلکه تعبیر دقیق قرآن (قوامون ) است. یعنی برخی مسولییت ها با وضعیت جسمی وروحی مردان سازگاری بیشتری دارد و مردان می توانند به آن امور  (قیام ) کنند و از عهده آن بربیایند .
واما زنان وخانم ها  نوعا به جهت وضعیت جسمی وروحی که دارند نمی توانند عهده دار وقیام کننده برای پذیرش برخی مسولیت های سنگین از جمله مسولیت ومدیریت امورات معیشتی زندگی و..باشند و این عیب ونقصی برای خانم ها نیست.اسلام همه حدود وجهات کرامت زن را درنظر داشته لذا از نظر اسلام برخی کارها با کرامت وحالات روحی وجسمی زن ها در تضاد است و زنها نباید چنین کارها ومسولیت هایی رابپذیرند مثل قضاوت و شغل های سخت ودشوار که مضر به حال روحی وجسمی خانم ها است. متاسفانه امروزه در جوامع غربی ونیز بسیاری از ممالک اسلامی باشعار فریبنده  تساوی حقوق زن ومرد  ، مردان وزنان را به تباهی کشیدند و بنیان خانواده ها را متزلزل ومتلاشی کردند و با این شعارهای فریبنده نه تنها حقوق زنان استیفاء نشده بلکه بیشترین ضربه و آسیب را نسبت به این قشر مظلوم وارد کردند!!!  از نظر اسلام زن ومرد در برخورداری از حقوق حیاتی ونیز قابلیت طی مسیر کمالات معنوی وعقلی مساوی هستند وهرکس غیر از این بگوید اسلام وقرآن را نشناخته است..

سیداصغرسعادت میرقدیم


یکی از بزرگواران سوالی به شکل زیر در ارتباط با مطلبی درباره متن فوق مطرح کردند که بنده به اختصار پاسخ دادم.

واما سوال:

با سلام،،لطفا دلیل یا دلایلتان در مورد،به تباهی کشیده شدن مردان و زنان در جوامع غربی را بیان کنید.

واما پاسخ مختصر بنده:

برخی از بحران های ویرانگر درغرب:


درباره جوامع غربی از قدیم تا حال بحث های زیادی در مقولات وموضوعات  مختلف شده است وخواهد شد و خوشبختانه از جناب جلال آل احمد گرفته تا جناب محمود حکیمی و دیگران کتاب ها ومقالات مفیدی در این زمینه ها نگاشته اند. بزرگترین ومهم ترین رخداد درغرب درعصر رنسانس بوده که درمقابل تفکر انجمادی ویا استبدادی کلیسا بوجود آمده ومنجر به تفکر اومانیستی (اصالت انسان ویا انسان محوری وانسان گرایی ) شده وبعد ها شاخه ها ویا مصادیقی از این مکتب اومانیستی به نام های لیبرالیسم وسکولاریسم و فمینیسم و مادی گرایی محض ومانند آن شکل گرفت که نوعا ارمغان های شوم ونامبارکی برای غرب ودیگر جوامع بوجود آورد. پیدایش چنین تفکرات انحرافی و ضد دینی وضدانسانی  منجر به بحران ها ی ویرانگر در غرب شده که به اختصار به برخی از آنها اشاره می نمایم:
1-ضدیت با دین و جدایی دین از علم وسیاست و حکومت واقتصادو...
2-رواج مادیگری بی مهار درغرب و افول ارزش های انسانی والهی درغرب
3-متلاشی شدن بنیان های خانواده درغرب. عنوان پدر ومادر بودن درغرب بسیار کمرنگ شده است.
4- آمار تکان دهنده  ورو به افزایش زاد و ولد های نامشروع درغرب.
5- افزایش سقط جنین در کشورهای غربی (وبه اصطلاح صنعتی)
6- رواج گسترده  مساله تعویض همسر در غرب تاجایی که دربرخی از مسولان و دولت مردان آنها هم رسوخ کرده است؟!!!
6- شیوع گسترده پدیده شوم شیطان پرستی در غرب به معنای  اعم آن.
7- گسترش پدیده شوم همجنسگرایی در غرب و قانونی شدن آن
8- افزایش طلاق درغرب
9-ازدواج سفید
10- ترویج شبکه های ماهواره ای مخرب و ویرانگر.
11- ....


تذکر:
درادامه مطالب فوق الذکر باز آن برادر بزرگوار سوالی دراین راستا مطرح کردند که بنده باز به اختصار پاسخ دادم.

واما سوال:

با سلام و عرض ادب دوباره و عرض تشکر از اینکه وقت گران خود را صرف پاسخ به پرسش حقیر نمودید، خواستم عرض کنم که : درست است که ایمان به خدا و دین مداری همچون داشتن نگهبان نامرئی در زندگی ما انسان هاست که واقعا اجازه نمیدهد خیلی از مشکلات فوق الاشاره حضرت عالی دامنگیرمان شود،،،ولی،،،
ولی همانگونه که مستحضرید جامعه اسلامی ما بخصوص در سه دهه اخیر دچار بحران زیرپوستی غریبی شده است،،مشکلاتی که بعضا جوانان را در پارادوکس عجیبی قرار داده است،،مثلا افزایش ربای دولتی ( بانک ها)،،، فساد جنسی زیر پوستی که اگر امار دقیق در دسترس باشد، از خیلی کشورهای غربی اگر بیشتر نباشد خیلی کمتر نیست،،،،افزایش روز افزون طلاق،،،بی بند و باری ها و بد رفتاری های ملموس اجتماعی،،،سست شدن روابط و بنیان خانواده مخصوصا در بین جوانان،،،دین گریزی در بین جوانان بخصوص قشر تحصیل کرده،،،افزایش اعتیاد، که امارش وحشتناک است، و خیلی از انحرافات که به حکم ادب از بیانش صرف نظر میکنم،،همه و همه در جامعه ایی رخ میدهد که به دین مبین اسلام به ظاهر اعتقاد دارند،،،
شما این مشکلات را چگونه تفسیر میکنید، در جواب قشری که اعتقاد دارند دین اسلام و قوانین ان با فرمول اداره جوامع کلان سازگار ی ندارد،،چه پاسخی دارید،،،انها معتقدند چرا با وجودحاکمیت دین مبین اسلام، این همه مشکل سرراه جامعه لاینحل مانده است،،،؟؟؟؟



اما پاسخ بنده:

به نام خدا

باسلام واحترام

خیلی سپاسگزارم از اهتمام حضرتعالی در تعقیب وتحقیق در مطالبی که ارایه می شود.البته فضای مجازی مقتضی است که بنده  مطالب رو به اختصار ارایه کنم تا جایی که نه تطویل ممل (ملالت آور) باشد ونه مختصر مخل(که اخلال به مقصود رخ دهد) و جستجو وتحقیق مراتب دیگر به عهده جناب محقق است .
به محضر شریفتان عارضم که فرق اساسی جوامع غربی( با شناختی که از نوع تفکر وحاکمیت آنها داریم واهل تحقیق هم بخوبی به آن پرداخته اند) با نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران وحکومت هایی همانند آن  این است که در جوامع غربی ،مکتب های مختلف انحرافی تاجایی که برای حکومتشان ایجاد مزاحمت نکند بطور کلی آزاد است و حتی مورد حمایت وپشتیبانی همه جانبه قرار می گیرد لذا برخی از فساد هایی که در جوامع غربی ذکر کردم وغیر آن ها مورد حمایت وتایید وتقویت دولتمردان نیز هست. آنها با تخدیر  افکار وعقول مردم(مخصوصا در ایام انتخابات و....) سعی دارند که به مقاصد حزبی وحکومتی خود نایل آیند و بیداری وهوشیاری مردم را آفت اهداف نامیمون خود می دانند. .....
واما در حکومت ونظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ومانند آن باتوجه به اصول حکومت اسلامی که درقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران متبلور است و حاکمیت از آن ولایت فقیه مطلقه مشروعه است هیچگاه مکتب ها وعقاید منحرف (که درجای خود درباره آن ها بحث شده) مورد تایید وتقویت از سوی نظام ما نمی باشد اگرچه ممکن است دربدنه نظام ما عده ای از عناصر همسو با منحرفین ومفسدین( به انواع مختلف آن) باشند ویا برخی نهادها (دولتی وحوزوی و...)سستی روا دارند و رسالت خود را به درستی انجام ندهند ولی اصل نظام ما درمقابله با انحرافات ومفاسد و.... است.البته ما ادعا نمی کنیم که نظام ما صد درصد درتحقق اهداف مقدس ومتعالی خود موفق بوده است ولی اگر دولتمردان ما و خواص جامعه و.... از اول انقلاب تاکنون تابع وپیرو حقیقی(نه تصنعی وشعاری) ولی فقیه (با شرایط واوصاف وجایگاهی که برای ولی فقیه ذکرشده) بودند می بایست بسیاری از انحرافات ومفاسد جلویش گرفته می شد و آسیب ها وفساد هایی که شمردید  به حد اقل می رسید . علل ناهنجاری ها ومفاسد مختلف در کشور ما ناشی از نوع حکومت متعالی ولایت فقیه واسلام ودین نیست بلکه  ناشی از نقشه های شوم استکبار جهانی ودر راس آنها آمریکا وسستی وکاهلی و عدم اهتمام  برخی مسولیین ویا دربرخی موارد خیانت برخی از آن ها بوده است. کسی که مرعوب وسرسپرده جاذبه های غربی باشد و بعد با ترفند هایی (اگرچه با لعاب شرعی ومردم پسند) مسولیتی رو  در کشور به عهده بگیرد معلوم است که چه نتایج سویی بهدنبال خواهد داشت که متاسفانه در طول انقلاب مواردی را  همه ما وملت  ما شاهد بودند واگر لطف الهی ورهبری هوشمندانه  حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای وهوشیاری وبصیرت ملت و...نبود شاید تاکنون فاتحه انقلاب ونظام مقدس ما خوانده می شد. ......
دومورد از آسیب هایی که شمردید کمی درباره آنها توضیح می دهم و علت وجود برخی ناهنجاری های دیگر را ازمطالبی که دربالا عرض کردم تا حدی می توان فهمید.
دررابطه با مواد مخدر باید عرض کنم که این مساله یک مساله جهانی است و با همه تلاش هایی که خالصانه در راه مبارزه با مواد مخدر صورت گرفته ولی  این معضل و آفت هنوز وجود دارد ورو به افزایش است. البته نقش عوامل  خارجی (بخصوص  آمریکا واشغال افعانستان وتبعات آن) و ضعف دستگاه ها وعوامل مربوطه  درافزایش مواد مخدر درکشور را نباید نادیده گرفت.
واما دررابطه دین گریزی جوانان باید گفت که اگرچه موج انحرافات زیاد است ولی اینکه بگوییم جوانان دین گریز شدند کمی اغراق آمیز است و برخی محققین وبزرگان ازجمله مقام معظم رهبری می فرمایند که میل جوانان به سوی معنویت ودین نه تنها کم نشده بلکه افزایش هم یافته است.به نظر بنده لازم است که یک گروه اهل تحقیق که قابلیت های علمی وتحقیقی دراین زمینه دارند  باید تشکیل شود وبا تحقیق کامل دراین زمینه از قبل از انقلاب تاکنون ، اظهار نظر نمایند تا مورد استناد قرارگیرد ........

سیداصغرسعادت میرقدیم

**آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

***نسیم معرفت***

باسلام واحترام

سوالات زیر را یکی از عزیزان برایم ارسال نمود ودرخواست کرد که پاسخ دهم.

 واما سوالات:

1-با توجه به آداب معاشرت نظرشما درباره میزان ارتباط با یک نامحرم چیست؟
2-اگر یکی از رفقایتان به منزل شما بیاید شما دوست دارید همسرتان با او چگونه برخورد کند؟
3-شما میان نامحرمی که جزو فامیل است با دیگر نامحرمان تاچه اندازه تفاوت قایلید؟
4-شرکت درمجالس مذهبی را تاچه اندازه جزو زندگی می دانید؟
5-اگر همسرتان به جهت احترام به دیگران درمجلسی نشست ونمازش قضا شد چه حالی به شما دست می دهد؟

 واما پاسخ بنده به سوالات بالا

پاسخ سوال 1:
ارتباط با اشخاص به اشکال وشیوه های مختلف است: ارتباط شغلی وکاری-ارتباط معامله ای و تجاری- ارتباط قومی و محلی-ارتباط فامیلی- ارتباط عاشقانه-ارتباط تحصیلی - ارتباط استاد وشاگر-ارتباط مرید ومراد-ارتباط مردم با امام معصوم ع-...
ارتباط هم گاهی کلامی است وگاهی نوشتاری و گاهی هم با وسایل ارتباطی مثل تلفن وموبایل واینترنت و...می باشد
 ارتباط محرم ونامحرم  می تواند در یکی از قالب های مذکور در بالا باشد. ارتباط محرم ونامحرم  در حد متعارف ومعقول بدون اینکه مفسده ای دربین باشد اشکالی ندارد ولی درمواردی  که .چنین ارتباطی(ارتباط محرم ونامحرم)  مفسده ای ویا مفاسدی داشته باشد باید پرهیز نمود.

پاسخ سوال 2:

 با حضور شوهر درمنزل   و رضایتش و درصورت نیاز وصلاحدید، احوال پرسی در حد متعارف اشکالی ندارد.
3- از نظر نامحرمیت فرقی بین نامحرمی که فامیل باشد ونامحرمی که غیرفامیل وجود ندارد ولی نامحرمی که فامیل باشد و فساد اخلاقی نداشته باشد ارتباط متعارف با حضور سایرین بلااشکال است. ضمنا حفظ احترام فامیل لازم است ونباید به هیج عنوانی حرمت فامیلی شکسته شود. نامحرمی که غیر فامیل باشد نیازی به ارتباط وجود ندارد مگر درحد ضرورت. اصل احتیاط در روابط با نامحرم بایدهمیشه ملحوظ نظر باشد و حریم ها مراعات گردد.
به طور کلی به حکم عقل وشرع  باید از ارتباط هایی که خوف مفسده و خلاف درآن وجود دارد پرهیز کرد و در غیر این صورت در حد متعارف و معقول با حفظ حریم و توجه به نکات جانبی ، ارتباط  بلامانع است.

پاسخ سوال 4:
افراط وتفریط در هرکاری مذموم است. دین اسلام دین اعتدال  و منطبق با فطرت است. باید به واجباتی که در اسلام معین شده ملتزم بود(البته واجبات فقط نماز وروزه وحج نیست .... بسیاری از واجبات است که متاسفانه در بین مسلمین مورد غفلت است ) واز محرمات پرهیز کرد و عمل نمودن  به مستحبات با مراتبی که دارد در حدی که ضرر به واجبات نزند پسندیده ومطلوب است. اگر زیارت حرم ویا دعای ندبه رفتن ومانند آن(که از مستحبات است )  موجب نارضایتی پدر ومادر ویا شوهر باشد و سبب تضییع حقوق آنها و دیگران و... گردد ، معصیت وحرام است.
پس شرکت در مجالس مذهبی تا حدی که موجب ترک واجبات وتضییع حقوق دیگران نشود اشکالی ندارد وچه بسا سفارش هم شده است.
پاسخ سوال5:
اگر کسی ملتزم به وظایف شرعی ودینی باشددر واقع ناراحت میشود واز این کار اظهار نگرانی می کند اما حق پرخاشگری وظلم به همسرش را ندارد.باید به خوبی و ملایمت اظهار نگرانی نماید.درمسایل اعتقادی خشونت هیچ جایگاهی ندارد ونتیجه نامناسب وبد خواهد داشت. البته اگر کسی عمدا وقصدا واز روی آگاهی با قلم وبیان وزبان برضد دین اقدامی انجام دهد بر مردم ودیگران واجب است که با مراعات سلسله مراتب بطور معقول ومنطقی با او برخورد نمایند...
والسلام

سیداصغرسعادت میرقدیم

** آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

***نسیم معرفت***

به نام خدا

کسی که چشم دلش کور نشده باشد در هر حالی خدا را با چشم دل می بیند. باباطاهر هم چنین می گوید:
 به صحرا بنگرم صحرا ته وینم
به دریا   بنگرم    دریا ته وینم
بهر جا بنگرم کوه و در و دشت
نشان  از روی   زیبای ته وینم

ویا اینکه هاتف اصفهانی چنین سروده:
یار بی‌پرده  از  در  و  دیوار
در تجلی است یا اولی‌الابصار
زندگی بدون یاد خداوند تاریک است و اگر کسی همه دنیا را هم داشته باشد ولی از خداوند غافل باشد درواقع سودی نبرده مگر در حد حیوانیت وچه بسا حیوانات بر او برتری دارند چون پرندگان وچرندگان وحشرات و... طبق فرمایش قرآن کریم تسبیح و ذکر خداوند دارند که جلال الدین مولوی دراین باره چنین می گوید:

گر تو را از غیب چشمى باز شد
با تو ذرات  جهان   همراز شد
نطق آب و نطق خاک و نطق گل
هست محسوس حواس اهل دل !
جمله  ذرات  عالم    در   نهان
با تو مى گویند روزان و شبان
ما سمیعیم و بصیر و باهشیم
با شما نامحرمان ما خامشیم
از جمادى سوى جان جان شوید
غلغل   اجزاى  عالم   بشنوید
فاش  تسبیح   جمادات   آیدت
وسوسه ى تاءویلها بزدایدت

سیداصغرسعادت میرقدیم

** آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

***نسیم معرفت**

*نزول دفعی و تدریجی قرآن کریم ازدیدگاه آیت الله جوادی آملی

از سوی دیگر،تاریخ مُسلّمو شأن نزول آیات، نشانگر آن است که قرآن، به صورت تدریجی و طی بیست و سه سال نازل شده است و در خود قرآن نیز آیاتی بر نزول تدریجی اجزای آن تصریح دارند. در آیه کریمه ‏ای فرموده است: ( وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النَّاسِ عَلی‏ مُکْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزیلاً ) [3] یعنی، قرآن را متفرق نازل کردیم تا تو آن را به تدریج دریافت و به تدریج بر مردم تلاوت کنی و در آیه کریمه دیگری، اعتراض کافران را بیان می‏فرماید که می‏گفتند چرا قرآن بر تو، مانند توراتِ موسی، یک باره نازل نشده است؟ (وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً)[4]. خدای سبحان در جواب این اعتراض، خطاب به رسول اکرم ‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  می‏فرماید: (کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتیلاً)[5] یعنی نزول تدریجی قرآن، برای تثبیت قلب تو است.

بنابراین، ظاهر آیات قرآنی در مسئله کیفیت نزول قرآن، متفاوت است؛ برخی از آنها بر نزول دفعی و یک باره قرآن و برخی دیگر بر نزول تدریجی و در طول زمان رسالت آن حضرت دلالت دارند. این معنا از نظر قرآن شناسی مسلّم است که هرگز اختلاف و تعارضی بین آیات کریمه قرآن وجود ندارد، چه این که خود قرآن در این باره می‏فرماید: (وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً )[6] یعنی اگر این قرآن، از نزد غیر خدای سبحان می‏بود، به طور یقین، اختلاف فراوانی بین آیاتش راه می‏یافت ولی از آنجا که از ناحیه ذات اقدس اِله است، هیچ گونه تعارض و اختلافی در آن راه ندارد، بلکه هماهنگی و انسجام فوق‏ العاده ‏ای نیز در سراسر آن به چشم می‏خورد. ( اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ )[7].

قرآن کریم که تجلّی ذات اقدس اله است، بهترین گفتاری است که آیاتش متشابه و مثانی ‏اند. با یکدیگر تشابه و هماهنگی و همبستگی دارند، نه تنها اختلاف ندارند، بلکه مکمّل و تمام‏ کننده یکدیگرند. برای هر یک از دو دسته آیات یادشده مَحملی است که با مَحمل دیگر هماهنگ است، برای تبیین انسجام بین آیات مزبور می‏توان چنین گفت: قرآن کریم دو نزول داشته که یکی به صورت دفعی انجام گرفته است و دیگری به صورت تدریجی، و هر دسته از آیات مورد اشاره نیز دلالت بر یکی از این دو گونه نزول دارند.

نقدِ یک نظر

برخی برای جمع کردن میان این دو دسته از آیات، گفته‏ اند: قرآن کریم تنها یک نزول تدریجی داشته و آیاتی که دلالت بر نزول قرآن در شب مبارک قدر دارند، مربوط به آغاز نزول قرآن است که در شب قدر صورت گرفته است؛ زیرا شروع کارهای مهم و متدرِّج، مبدأ تحقق آن به حساب می‏ آید، پس به لحاظ مبدأ نزول گفته شده که قرآن در شب قدر نازل شده است. این سخن با ظاهر قرآن سازگاری ندارد؛ زیرا ظاهر آنجا که فرمود (إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْرِ)[8] و نیز در سوره مبارکه «دُخان»، که نخست به قرآن و کتاب مُبین قسم می‏خورد و سپس می‏فرماید: ما آن را در شب مبارکی نازل کردیم، مجموع قرآن مقصود است نه بخشی از آن. علاوه بر این که خود قرآن می‏فرماید: نزول قرآن در ماه مبارک رمضان صورت گرفته است: (شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ )[9] و چون شب قدر هم در ماه مبارک رمضان است پس اگر منظور، اولین نزول قرآن باشد نه همه آن، آغاز رسالت باید در ماه رمضان باشد؛ در حالی که تاریخ مسلّم امامیّه بر آن است که بعثت آن حضرت در ماه رجب واقع شده است. و اگر منظور، آغاز نزول وحی نباشد، اختصاصی برای شب مبارک و لیلة القدر نیست؛ زیرا هر بخشی از قرآن در زمانی خاص نازل شده است. بنابراین، ماه مبارک و شب مبارک، ظرف نزول تمام قرآن است نه خصوص آیات آغازین آن وگرنه باید مبداء رسالت، ماه مبارک رمضان باشد نه ماه اَصَبِّ رَجَب  ** و نه بخشی از مجموع قرآن؛ زیرا در آن صورت، میان ماه رمضان و غیر آن فرقی نمی‏بود[10].

استاد علاّمه طباطبایی(قدّس سرّه) در تفسیر وزین «المیزان» فرموده‏ اند: قرآن کریم در دو مرتبه نازل شده؛ مرتبه ای از آن بسیط و یکپارچه و مصون از تغییر است و مرتبه دیگرش به صورت تفصیلی و غیر بسیط است و صلاحیّت تغییر و تحوّل به گونه ناسخ و منسوخ و مانند آن را دارد. آنچه در شب مبارک قدر بر قلب مطهّر رسول اکرم‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) نازل شده، همان مرتبه بسیط قرآن است و آنچه طی دوران رسالت بر آن حضرت‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) نازل شده، همان مرتبه تفصیلی و غیر بسیط است که با ناسخ و منسوخ همراه است[11]. این تحقیق ایشان اگرچه با بعضی از شواهد قرآنی و روایی، قابل تطبیق ‏است،لیکن باید عنایت کرد که نزول قرآن کریم در شب قدر نمی‏تواند به صورت بسیط محض باشد؛ زیرا به فرموده خود قرآن، شب قدر شبی است که هر امر حکیم و یکپارچه‏ ای تفریق و تفصیل می‏یابد (فیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ)[12] شب قدر، شب تقدیر و اندازه‏ گیری و گسترش است و چنین شبی با آن مرتبه از قرآن که بسیط محض است تناسبی ندارد، و قرآن، مانند امور دیگر، هم دارای مرحله «حکیم» بسیط، واحد، ثابت و مانند آن است و هم دارای مرحله «تفریق» ترکیب، تکثیر تدریج و نظیر آن. آنچه در شب مبارک قدر نازل می‏شود باید مناسب با تفریق باشد نه جمع، چون در آن شب هر چیز حکیم و جمع، به صورت تفریق ارائه می‏شود.

نزول اجمالی در عین کشف تفصیلی

پیش از این گفته شد که قرآن کریم دارای سه مرتبه عالی، متوسط و نازل است، مرتبه عالی قرآن همان اُمُّ الکِتاب و کتاب مکنونی است که در مقام لَدُن و نزد ذات اَقدس اِله می‏باشد؛ مرتبه متوسط قرآن همان است که در دست فرشتگان مقرّب است، و مرتبه نازل آن هم عین قرآنی است که لازمه‏ اش الفاظ و مفاهیم است و به صورت عربی مُبین تنزل یافته و جامعه انسانی در خدمت آن است. مرتبه نازله قرآن به صورت تفصیلی و طی سالیانی (23 سال)  نازل شده و این نزول هم نزولی تدریجی است که در این قسمت بحثی نیست. رسول اکرم (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) در مرتبه عالیه، قرآن را با مرتبه عالیه قلب دریافت کرده ‏اند و در مرتبه نازله، قرآن را با سمع و بصر قلب گرفته‏ اند و در شب قدر، با مرتبه متوسطه قلب. مرتبه عالی قرآن که در مقام لَدُن جای دارد، حقیقتی بسیط و محض است که هیچ گونه کثرت و تفصیلی در آن راه ندارد و نزول آن مرتبه، بر وجود مبارک رسول گرامی اسلام‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  در شب معراج و بدون واسطه فرشتگان و به صورت مستقیم رخ داده است و چنانکه پیش از این گفته شد، حضرت رسول اکرم ‏(صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  در مقامی حقیقت مکنون قرآن را از ذات اَقدس اِله تلقّی کردند که فرشته مقرّب و جبرئیل امین گفت: « لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَةً لَاحْتَرَقْتُ »[13]. مقام «لَدُن» مقام قضای الهی است و همان مرتبه بسیطِ محضِ قرآن که حضرت رسول ‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) آن را در مقام رفیع و بلند و بدون واسطه دریافت کردند؛ قرآن در شب قدر، که هر قضایی در آن «قَدَر» (و اندازه)  می‏شود، توسّط جبرئیل که روح امین است بر قلب مطهر پیامبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) نازل شد: (نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمینُ * عَلی‏ قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرینَ )[14] البته در این مرحله، مرتبه بسیط محض قرآن، از بساطت محض مقام «لَدُن» خارج شده است و نوعی تفصیل یافته که متناسب با شب قدری است که هر محکمی در آن تفصیل می‏یابد: (فیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ)[15]. بنابراین، آنچه در شب مبارک قدر نازل شده، مرتبه متوسّطی است بین مرتبه عالی بسیط و مرتبه نازلِ تفصیلی آن. و از این جهت، چون بسیط است با نزول دفعی در شب  ، خدای سبحان در سوره مبارکه «قدر» می فرماید که ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم ( إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْرِ)[1] و در جای دیگر نزول قرآن را در شبی مبارک می داند: (حم 1 وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ 2 إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ 3)[2] جمع این دو آیه و برخی آیات دیگر، نشان می دهد که قرآن کریم به صورت دفعی در شب مبارک قدر نازل شده است. قدر متناسب است و چون بسیط محض نیست و نوعی تفصیل در آن وجود دارد، با تقدیری بودن شب قدر و تفریق تناسب دارد[16].

پاسخ به یک اشکال

با این بیان، ابهام و اشکال دیگری نیز حل می‏شود که اگر شب قدر، شب اندازه‏ گیری است و لازمه‏ اش عدم بساطت قرآن است پس چرا از کلمه «اِنزال» استفاده شده است؟ مادّه «نَزل» اگر به باب افعال برود، می‏شود «اِنزال» و استعمال آن بدون قرینه در امور دفعی است نه تدریجی و تفصیلی. و اگر این مادّه به باب تفعیل برود، می‏شود «تنزیل» و استعمال آن در امور تدریجی و تفصیلی است نه دفعی و یکپارچه و بسیط؛ مگر با شاهد و قرینه. در آیاتی که نزول قرآن را در شب قدر بیان می‏دارد از کلمه «اِنزال» استفاده شده نه «تنزیل» و این خود مانعی برای اثبات نزول دفعی قرآن در شب قدر است؛ زیرا اگرچه کلمه «اِنزال» با نزول دفعی سازگاری دارد و متناسب است ولی با تقدیری بودن و تفصیلی بودن شب قدر سازگاری ندارد. رفع این مشکل، با بیان گذشته روشن می‏شود که گرچه قرآنِ نازل شده در شب قدر، امری بسیط و یکپارچه است ولی در عین بساطت و اجمالی که دارد، واجد نوعی تفصیل نیز هست که هماهنگ با تقدیری بودن شب قدر است و کلمه «اِنزال» اگر در این باره نازل شده است، از جهت بساطت قرآن در این شب است. شاید آنچه در این باره رسیده است که همه قرآن در ماه مبارک و شب قدر یک جا نازل شده ناظر به همین معنا باشد، نه مانند الواح موسی(علیه السلام)، که به صورت کتابِ دفعی و مدوّن معنوی(نه صوری) بر رسول اکرم‏ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  نازل شده باشد. چون چنین نزول دفعی با حکمت تدریجی بودن آن که در برخی آیات بازگو شد، هماهنگ نیست. البته نزول دفعی آن به این معنا امتناع عقلی ندارد. لیکن در این حال آن حکمت یاد شده ناظر به حال امّت اسلامی خواهد بود، نه به لحاظ شخص رسول اکرم ‏(صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) .

پی نوشت ها: [1] ـ سوره قدر، آیه 1 [2] ـ سوره دخان، آیات 3 ـ 1 [3] ـ سوره إسراء، آیه 106 [4] ـ سوره فرقان، آیه 32 [5] ـ سوره فرقان، آیه 32 [6] ـ سوره نساء، آیه 82 [7] ـ سوره زمر، آیه 23 [8] ـ سوره قدر، آیه 1 [9] ـ سوره بقره، آیه 185 [10] ـ برای تحقیق بیشتر، رک: تفسیر تسنیم، ذیل آیه 185 سوره بقره. [11] ـ المیزان، ج 2، ص 18 ـ 15 [12] ـ سوره دخان، آیه 4 [13] ـ بحار، ج 18، ص 382 [14] ـ سوره شعراء، آیات 193 و 194 [15] ـ سوره دخان، آیه 4 [16] ـ شاید بتوان این مطلب را از بحث استاد علّامه (رض) درباره آیه اول سوره هود استفاده کرد.

http://www.khabaronline.ir/detail/234395/culture/religion

**از حضرت صادق علیه السلام روایتاست که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پسدر این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصب" مى‏گویند زیرا که رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى‏شود پس بسیاربگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ»

** وبلاگ روستای سادات محله  (بوجایه - لاهیجان)

** وبلاگ روستای سادات محله  (بوجایه - لاهیجان)

***نسیم معرفت**