یکی از صفات بسیار زشت، عیبجویی از دیگران است. انسان ها نوعا دارای عیب وایراد هایی هستند به غیر از کسانی که از مقام عصمت (با مراتبی که دارد) برخورداند. هرکس ادعا کند که من هیج عیب واشکال وایرادی ندارم ، گزافه گویی بیش نیست. پس مسلّم است که ما انسان ها بی عیب نیستیم وبه اصطلاح بی عیب فقط خداست . البته هرکسی موظف است که به اصلاح خود بپردازد  وخود را از خطا وگناه ولغزش وعیب کنترل نماید. دراین مطلب که ذکرشد اشکالی نیست بلکه اشکال کار آن است که  آدمی عیب های خویش را نبیند وبدتر ازآن خودرا مبرّی از هرعیبی بداند و به عیوب دیگران بپردازد. متأسفانه بعضی ها گویا مأموریت دارند که روز وشب در جستجوی عیب وایراد مردم واین وآن مشغول باشند اینها کسانی هستند که کاهی را در دیگران می بینند ولی کوهی را در خود نمی بینند. یکی از زشت ترین عیوب  آدمی آن است که از دیگران ،عیبجویی نماید. مولا امیرالمؤمنین در این رابطه می فرماید:تَتَبَّعُ الْعُیُوبِ مِنْ اَقْبَحِ الْعُیُوبِ وَ شَرِّ السَّیِّئاتِ. یعنی  در جستجوی عیوب دیگران بودن از زشت ترین عیب ها ,بدترین گناهان می باشد.

(شرح غُرَر و دُرَرالحِکَم ج 1386/3، حدیث 4580)

در فرازی از وصیت مولا علی ع به امام حسین ع چنین آمده است : وَ اعْلَمْ أَیْ بُنَیَّ أَنَّهُ مَنْ أَبْصَرَ عَیْبَ نَفْسِهِ شُغِلَ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ وبدان ای پسرم که همانا کسی که به عیب خود نظرکند از دیدن عیب دیگران غافل شود(فرصت نمی کند که به عیوب دیگران بپردازد)

شعر

همه عیب خلق دیدن نه مروت است ومردی   نگهی به خویشنتن کن که همه سیاه داری

توحساب خویشتن کن نه حساب خلق سعدی   که بضاعت قیامت عملِ تباه داری

روزی حضرت عیسی ع با حواریون(اصحاب خاص حضرت مسیح) از راهی می رفتند ناگاه به سگ مرده ای رسیدند که گندیده ومتعفن گشته بود. حواریون عرض کردند یا روح الله چه بسیار متعفن است بوی این سگ.!! حضرت عیسی فرمود: چه بسیار سفید وخوش آیند است دندان های او.!! آن حضرت به این وسیله تعریض وتنبیه نمود به آنها که نظر به عیوب مردم نکنند هرچند عیب بسیار داشته باشند بلکه باید صفات خوب آنان را هم منظور داشته باشند.

تحفة الواعظین ج3ص148

شعر

عیب کسان منگر واحسان خویش   دیده فروبر به گریبان خویش

یکی از زشت ترین عیوب ، تتبع وجستجوی عیب های دیگران می باشد وعلی ع  می فرماید:  تَتَبَّعُ الْعُیُوبِ مِنْ اَقْبَحِ الْعُیُوبِ وَ شَرِّ السَّیِّئاتِ  یعنی دنبال کردن وجستجوی عیوب دیگران از زشت ترین عیب ها وبدترین گناهان است.

(شرح غُرَر و دُرَرالحِکَم ج 1386/3، حدیث 4580)

راستی اگر انسان لحظه ای به نقائص وعیوب بی شمار خود فکر واندیشه وتوجه کند آیا دیگر فرصت آن می کند که به عیوب دیگران بپردازد؟! البته پرداختن به عیوب دیگران عواملی دارد که از جمله آنها عبارتند از :1- خودبینی 2-توجه نکردن به عیوب خویشتن 3- عدم تربیت صحیح4- جهل ونادانی 5- کینه وعداوت 6- حسادت7- بی تقوای 8- عدم ترس از خدا

شعر

گرت چشم خدابینی ببخشند   نبینی هیچکس عاجزتر از خویش

سعدی

شعر

هرکه عیب دگران پیش توآورد وشمرد

بی گمان عیب تو پیش دگران خواهد برد

سعدی

نگارش متن :سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

**حضرت آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی