***نسیم معرفت***

به نام خدا

**برخی از مشاهیر گیلان( لاهیجان+سیاهکل+...) +نسیم معرفت 

1-مُلّا عبدالرّزّاق لاهیجی  . نام پدرش : علی بن الحسین لاهیجی .  محل و زمان تولد و وفاتش : وفاتش در سال 1051 ه.ق یا 1072 ه.ق  می باشد .   لقبش :  مُلقب به فیاض لاهیجی و داماد ملاصدرا است . آثارش :گوهر مراد -سرمایه ایمان - شوارقُ الأِلهام - کلمه طیّبه-  جوهر المراد و ...       توضیحات بیشتر  :  .....

2- میرزا حسن بن عبدالرزاق لاهیجی . نام پدرش : مُلاّ عبدالرزاق لاهیجی. محل و زمان تولد و وفاتش : در سال 1121 ه.ق وفات کرد و در اول خیابان چهارمردان (کنار پیاده رو )  شهر مقدس قم مدفوان است.  لقبش : ....   آثارش : از جمله آثارش کتاب شمع الیقین - شرح صحیفه سجادیه - آیینه حکمت-حاشیه بر شوارقُ الأِلهام پدرش- مَجمعُ البَحرَین: رساله کوتاهی است در بیانِ مسائل فلسفه به طرز بَدیع .....     توضیحات بیشتر : ......... 

3-عبد الرّزّاق بن مُلّامیر گیلانی رانکویی لاهیجی . نام پدرش : مُلّامیر رانکویی .  محل و زمان تولد و وفاتش : ......   لقبش : .... آثارش : .....            .                  توضیحات بیشتر : وی از اَکابِر و بزرگانِ علماء و مُتکلِّمین امامیّه می باشد و از رانکوه گیلان  و هم عصر با عبدالرزّاق لاهیجی می باشد .

4-  شیخ محمّد علیّ بن ابیطالب بن عبدالله بن علیّ بن عطاء الله گیلانی لاهیجی معروف به حَزین لاهیجی  . نام پدرش : علیّ بن ابیطالب بن عبدالله .  محل و زمان تولد و وفاتش : در سال 1103 ه.ق متولد شد و در سال 1180 ه.ق وفات کرد . در شهر بنارِس هند وفات کرد و در باغی که خود ساخته بود دفن شد  .  لقبش :  حَزین لاهیجی    آثارش : آثار حزین شامل 53 اثر منظوم و منثور است و برخی از آن ها عبارتند از  :  تذکرة المعاصرین که در شرح‌حال یکصد تن از دانشمندان و شاعران معاصرش می باشد - دیوان شعر - واقعات ایران و هند -    توضیحات بیشتر :  حَزین لاهیجی در اصفهان دیده به جهان گشود ولی پدرش از مردان لاهیجان بوده و بدین جهت  به لاهیجانی شهرت یافت .

5-  شمس الدّین محمّد بن یَحیی بن علیّ  اَسیری قاضی لاهیجی . نام پدرش : یَحیی بن علیّ . محل و زمان تولد و وفاتش : در سال 912 ه.ق  وفات نمود    .  لقبش : اَسیری  - .   آثارش :  مَفاتیحُ الأعجاز - اسرارُالشُّهود - مَعاشُ السّالِکین - دیوان اشعار      .   توضیحات بیشتر : او مُفسِّر گلشنِ رازِ حکیم شبستری است . او در کتاب مَفاتیحُ الأعجازِ خود  تمام اَبیاتِ گلشن راز حکیم شَبستری را شرح کرده است .  از بزرگان طریقت نوربخشیّه بود . در سال 849 ه.ق به خدمت سید محمّد نوربخش در آمد و مدّت 16 یا 20 سال در مُلازمت او بود . پس از مرگ وی به شیراز رفت و به ارشاد نوربخشیان فارس پرداخت ودر آنجا خانقاه نوریّه را تأسیس نمود و به حج رفت و و پس از بازگشت در شیراز ساکن شد  ودر همانجا درگذشت و در خانقاهش دفن شد .  شاه اسماعیل صفوی وقتی که ولایت فارس و شیراز را گرفت به زیارت شیخ لاهیجی رفت و از او سئوال نمود که چرا لباس سیاه اختیار نمودی؟ شیخ فرمود: به جهت تعزیه امام حسین(ع)، شاه گفت: تعزیت ایشان قرار یافته که در سال ده روز باشد، شیخ گفت: مردم به خطا رفته‌اند، تعزیه آن حضرت تا دامن قیامت باقی است^[15]. از جمله تألیفات وی مثنوی اسرار الشهود و مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز است

تذکر :  هم زمانی و هم نامی قاضی شمس الدین لاهیجی معلم با شمس الدین محمد لاهیجی نوربخشی که از بزرگان صوفیه نوربخشیه بوده‌است، موجب خلط بین این دو نام و پدید آمدن اشتباهاتی شده‌است و این اشتباه در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز راه یافته‌است. شیخ محمد بن یحیی بن علی گیلانی لاهیجی نور بخشی ملقب به شمس الدین و متخلص به اسیری از مردم لاهیجان گیلان در نیمه اول قرن نهم هجری تولد یافت. او نویسنده شرح معرف گلشن راز (اثری که انجیل تصوف ایران شمرده می‌شود) است و در عین حال که صوفی نام آوری بود، به مذهب شیعه هم تعلق داشت.با این توضیحات شمس الدین محمد لاهیجی متخلص به اسیری که صاحب خانقاه بوده غیر از شمس الدین محمد لاهیجی قاضی است که در پرورش شاه اسماعیل سهیم بوده و در دربار او حضور داشته‌است . ضمن آن که سال درگذشت اسیری لاهیجی 912 هجری ذکر شده‌است اما زمان وفات لاهیجی قاضی و معلم همچنان که ذکر شده پس از 957 هجری است. مسئله‌ای که ممکن است موجب التباس و اشتباه بین این دو نفر شده باشد، حضور فرزند لاهیجی شارح گلشن راز ^[19] در در بار شاه اسماعیل است، او از مقربان در بار شاه اسماعیل صفوی بود که به عنوان سفیر از سوی شاه اسماعیل به سوی سلطان محمد شیبانی رفت و مباحثات و مناظراتی با بزرگان دربار او انجام داد و بعد از مراجعت مورد عنایت و اکرام شاه اسماعیل قرار گرفت

6- مولانا  شمس الدّین محمد لاهیجی قاضی از علمای لاهیجان در قرن دهم هجری بود .  نام پدرش :....    محل و زمان تولد و وفاتش : در سال دهم قمری متولد شد  و پس از 957 هجری وفات نمود و  بیش از 90 سال عمر کرد          لقبش :  قاضی  -معلم  - صدرِ شاه اسماعیل  -شمس لاهیجی          آثارش : دیوان شعری نیز از خود به یادگار گذاشته‌است                                     توضیحات بیشتر :   گویند شاه اسماعیل وقتی در گیلان بود از مولانا شمس الدین لاهیجی خواندن قرآن و آثار عربی و فارسی را یاد گرفت.  شاه اسماعیل از سال 899 هجری به بعد به مدت پنج سال یا ... ^[1] تحت سرپرستی کارکیا میرزا علی، فرمانروای کیایی بیه پیش (یعنی لاهیجان) که شیعه بود، به سر بُرد. او (کارکیا میرزا علی) شمس الدین لاهیجی که یکی از علمای دینی سرزمین خود بود را به تربیت اسماعیل برگماشت.حرکت شاه اسماعیل و پیروانش از لاهیجان از راه زنجان در قلب فلات آناتولی، نظیر یک لشکرکشی پیروزمندانه بود و شهرهای آذربایجان را یکی بعد از دیگری فتح کرد  و در سال 906 ق در حالی که به سن چهارده سالگی رسیده بود بر اریکه سلطنت نشست و مذهب امامیه را رسمی ساخت. شاه اسماعیل پس از جلوس به قدرت در سال 906 هجری به پاس خدمات شمس الدین لاهیجی، منصب صدارت را به او تفویض کرد. شاه اسماعیل صفوی بنیانگذار سلسله صفوی  در جوانی و پیش از رسیدن به قدرت به مدت 6 سال در گیلان پناهنده شد . سلاطین صفوی در حدود 230 سال سلطنت  کردند. منطقه گیلان تا قبل از اسلام به نام دیلم و دیلمان مشهور بود و تا قرن چهارم یعنى همزمان با اوج‏گیرى قدرت آل‏بویه تمام منطقه گیلان و ولایات کوهستانى شرق گیلان در امتداد دریاى خزر یعنى طبرستان و جرجان و قومس جزء ایالت دیلم بود و مجموع این مناطق را دیلمان مى‏نامیدند ولى بعدها این نواحى از هم تفکیک شد و رفته رفته اسم دیلم نیز از زبانها افتاد و نام زمین‏هاى دلتاى سفیدرود (جیلان) بر تمام ناحیه مجاور اطلاق گردید.امروزه از دیلم بزرگ تنها مرکز دهستان دیلم، بخش سیاهکل شهرستان لاهیجان و دهى دیگر از همان بخش به نام دیلمان بر جاى مانده است.گیلان در دوران هجوم مسلمین، «دارالمرز» نامیده میشد و این وجه تسمیه شاید به خاطر این باشد که حدود متصرفات مسلمین در این نقطه به پایان مى‏رسید.حدود جغرافیایى گیلان در دوره‏هاى مختلفمرزهاى جغرافیایى گیلان (دیلم) در دوره‏هاى مختلف تاریخى تغییرات متعددى را پذیرفته است و در بسیارى از دوره‏ها حدود آن در پس پرده‏اى از ابهام قرار دارد.

ادامه دارد ......    ......    به تدریج  تایپ می شود ...... 

** حضرت آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی